حساسیت به بوتاکس چیست و چه علائمی دارد؟

در این مقاله پس از آشنایی با عملکرد بوتاکس؛ در ابتدا به رایج ترین و سپس به خطرناک ترین علائم حساسیت به بوتاکس نگاهی کوتاه داریم

بوتاکس چیست؟

بوتاکس دارویی تزریقی است و نام تجاری سم بوتولینوم توکسین است. این سم یکی از هفت نوع سم بوتولینوم تولید شده توسط باکتری Clostridium botulinum است. هنگامی که سم بوتولینوم توکسین خورده شود با بروز آلرژی باعث بوتولیسم که نوعی مسمومیت غذایی است می شود، و در نهایت باعث فلج تنفسی و مرگ می‌شود. اما قدرت فلج کننده این سم را می توان برای مصارف پزشکی نیز مهار کرد. سم مهار شده بوتولینوم را جهت بهبود موقت ظاهر عضلات به خطوط پیشانی، خطوط پنجه کلاغی و خطوط اخم بین ابروها در بزرگسالان تزریق می کنند.

 سموم بوتولینوم با جلوگیری از آزاد شدن استیل کولین، که ماده ای شیمیایی است و تکانه‌های عصبی را به اعصاب مجاور در پایانه‌های عصبی منتقل می کند، عمل می کند. از آنجایی که تکانه‌های عصبی مسدود می‌شوند، ماهیچه نمی‌تواند منبسط یا منقبض شود و تا زمانی که پایانه‌های عصبی جدید رشد کنند و جایگزین آن‌ها شود، فلج می‌ماند. این فرآیند می تواند تا 8 هفته طول بکشد. به همین جهت درمان میگرن از آن استفاده می کنند. همچنین جهت درمان تعریق بیش از حد بوتاکس را به عضلات زیر بغل یا منطقه‌ای که تعریق زیادی دارد تزریق می کنند. بوتاکس در درمان اسپاسم عضلانی و انحراف چشم نیز کاربرد دارد. با وجود تمام فواید بوتاکس امکان بروز آلرژی و حساسیت به بوتاکس نیز وجود دارد.

حساسیت به بوتاکس چیست؟

حساسیت به بوتاکس یکی از عوارض بوتاکس می‌باشد که ممکن است که به وجود بیاید اما موضوع رایجی نیست. بنا بر تحقیقات متخصصین هیچ موردی از واکنش های ثابت و عمومی بدن به بوتاکس وجود نداشته است و هیچ مورد فوتی که مستقیم به بوتاکس مربوط باشد نیز ثبت نشده است. هر چند مواردی از عوارض جانبی مربوط به سیستم قلبی عروقی، از جمله آریتمی و انفارکتوس میوکارد و تشنج گزارش شده است. که برخی از آنها با پیامدهای کشنده همراه هستند. با این حال بیشتر این بیماران دارای سابقه بیماری از جمله بیماری قلبی عروقی بودند.

 معمولاً عوارض جانبی نامطلوب بوتاکس در هفته اول پس از درمان خود را نشان می دهند. واکنش دیرهنگام و تاخیری حساسیت به بوتاکس بسیار بعید است. با این حالسم بوتولینوم موجود در بوتاکس می‌تواند از عضله ای که تزریق شده است به سایر نواحی بدن حرکت کند و پخش شود. این امر ممکن است باعث ایجاد عوارض جانبی جدی و خطرناکی همچون بروز آلرژی و حساسیت به بوتاکس در برخی از افرادی شود.

اگر پس از تزریق بوتاکس یکی از علائم زیر را تجربه کردید احتمالا شما حساسیت به بوتاکس دارید.  دشواری در تنفس، سرگیجه، تورم صورت، لب، زبان و گلو همراه با کهیر و خارش از رایج ترین علائم حساسیت به بوتاکس هستند. همچنین مشکل در اعمال بلع و صحبت کردن به دلیل ضعیف شدن عضلات مرتبط با آن ها ممکن است بروز کند. اگر این مشکلات پیش از تزریق وجود داشته است، پس از تزریق در معرض خطر بالاتری قرار دارید.  

آلرژی ها و عوارض احتمالی حساسیت به بوتاکس

لیستی کامل از واکنش های احتمالی حساسیت به بوتاکس :

• کهیر
• خارش
• سردرد
• تنفس همراه با صدا بلند
• درد گردن یا کمر
• مشکل در بلع
• تنگی نفس
• حالت تهوع
• اسهال
• دل درد
• از دست دادن اشتها
• ضعف عضلانی محل تزریق دارو
• واکنش های محل تزریق (کبودی، خونریزی، درد، قرمزی، تورم، یا حساسیت)
• سفتی عضلات
• تب
• سرفه کردن
• گلو درد
• آبریزش بینی
• علائم آنفولانزا
• سرگیجه
• خواب آلودگی
• احساس خستگی
• دهان خشک
• خشکی چشم
• زنگ زدن گوش
• افزایش تعریق در نواحی غیر از زیر بغل
• خارش یا آبریزش چشم
• افزایش حساسیت به نور
• تورم یا کبودی پلک

رایج ترین عوارض بوتاکس

طبق تحقیقات متخصصان و گزارشات به دست آمده از افراد تحت درمان با بوتاکس بیشترین علائم آلرژی و حساسیت به بوتاکس به ترتیب زیر می باشد:

• اختلال در سلامت عمومی بدن و ایجاد درد صورت و سر رایج ترین عارضه حساسیت به بوتاکس است و حدود نیمی از افراد آن را تجربه می کنند.
• اختلالات سیستم عصبی یا فلج صورت نیز مشاهده شده است.
• اختلالات چشمی، پتوز پلک و ابرو نیز رایج است. این اختلال بیشتر با تاخیر بروز می کند. ممکن است تا 90 روز پس از تزریق بروز آن طول بکشد.
• اختلالات اسکلتی عضلانی و بافت همبند ضعف عضلانی نیز رایج است.

نکاتی که بیمار برای حساسیت به بوتاکس باید به آن توجه کند:

به بروز علائم آلرژی و حساسیت به بوتاکس  در ناحیه ای که تزریق در آن صورت نگرفته حساس باشید و در صورت بروز علائم زیر برای درمان اقدام کنید.

• ضعف عضلانی در اعضا بدن که پیش تر وجود نداشته است و یا پیش رونده است.  
• شروع علائمی همچون ناتوانی در بلع یا تکلم که پیش تر وجود نداشته است یا شدیدتر شدن علائمی که از قبل وجود داشته است.
• شل شدن عضلات صورت و بروز پتوز و افتادگی در اندام هایی چون چشم و ابرو
• هر نوع تغییری در چشم همچون تغییر میزان بینایی وظاهر پلک شما که پیش از تزریق وجود نداشته است.
• تغییر در تنفس همچون سرفه و یا تنگی نفس، تغییر در ضربان قلب و بروز درد در ناحیه سینه و دست
• تغییر در عملکرد مثانه همچون عدم کنترل ادرار یا  عدم تخلیه ادرار و همچنین درد و سوزش هنگام ادرار کردن.

نکات مهم جهت کاهش خطر عوارض آلرژی به بوتاکس

• جهت پیشگیری از عوارضی که پیش تر به آن اشاره شد؛ بیماران باید بیماری‌های زمینه ای و داروهایی که ممکن است با بوتاکس اختلال ایجاد کند را به پزشک خود گزارش کنند. این داروها شامل داروهایی چون رقیق کننده های خون همچون آسپرین و هپارین می باشد. پس از تزریق نیز از مصرف آن ها  خود داری نمایید.
• درمان با سم  بوتولینوم ممکن است منجر به تشکیل آنتی بادی های خنثی کننده شود. این موضوع ممکن است اثربخشی درمان های بعدی را کاهش دهد به همین دلیل پیش از ادامه درمان بهتر است مقاومت بیمار به بوتولینوم سنجیده شود. تزریق سم بوتولینوم در فاصله های نزدیک یا در دوزهای بالا ممکن است منجر به تشکیل میزان زیادی آنتی بادی شود. امکان تشکیل آنتی بادی را می‌توان با تزریق کمترین دوز موثر و طولانی ترین فواصل ممکن بین تزریق‌ها به حداقل رساند. زیرا با افزایش دوز  بوتاکس برای درمان های بعدی بیمار ممکن است حساسیت به بوتاکس را بروز دهد.

در صورتی که بروز حساسیت به بوتاکس چه کارهایی باید انجام دهید:

به طور کلی، عوارض جانبی بوتاکس مانند حساسیت به بوتاکس در هفته اول پس از تزریق بوتاکس آرایشی رخ می دهد و معمولا گذرا است. عوارض گذرا چون درد موضعی، عفونت، التهاب، آلرژی، تورم، آریتم قلبی، خونریزی و کبودی که به دلیل تزریق ایجاد می شوند. در عین حال درد و اضطراب ناشی از سوزن ممکن است به واکنش های قلبی (از جمله سنکوپ، افت فشار خون) منجر شود. ضعف یا فلج موقت عضله‌ای که پزشک به  آن بوتاکس را تزریق کرده است عملکرد مورد انتظار ما از این دارو است. با این حال، ضعف عضلات مجاور نیز ممکن است به دلیل انتشار سم رخ دهد و برای پیشگیری از عوارض ناخوشایندی که به آن اشاره شد تزریق حتما باید تحت نظر پزشک انجام شود.

• در صورتی که با هر یک از عوارض گفته شده مواجه شدید در اولین قدم با پزشک خود تماس بگیرید.
• چنان چه تورم بیش از حد صورت یا مشکل تنفسی شدید دارید با اورژانس 125 تماس بگیرید.
• با بروز شدید هر یک از علائمی که  پیش تر گفته شد از ادامه درمان با بوتاکس خود داری نمایید.
• پس از تایید حساسیت به بوتاکس برای درمان آلرژی به مراکز تخصصی درمان آلرژی مراجعه نمایید.
• پس از رعایت موارد فوق و با تشخیص پزشک به تزریق دوباره بوتاکس مبادرت نمایید.

 افراد دارای حساسیت به بوتاکس معمولا جز بیماران سرپایی رده بندی می شوند و درمان آن ها سریع و بدون بستری انجام می شود. هر چند که احتمال بروز آلرژی کشنده به بوتاکس تنها در دو‌زهای بالا ممکن است. دوزهای پایین که برای درمان زیبایی استفاده می شوند بسیار ایمن هستند.